تمکین

تمکین در دو نوع عام و خاص به معنای اطلاعت زن از مرد و پذیرش ریاست او در مسائل خانواده می باشد. در این مقاله به توضیح کامل معنی تمکین و عدم تمکین، مهریه و نفقه زن در صورت عدم تمکین، درخواست تمکین و حق حبس زن، آثار عدم تمکین و تمکین صوری و…. خواهیم پرداخت. اگر شما هم نیاز به کسب اطلاعات در زمینه تمکین دارید، تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

تمکین چیست؟

تمکین در لغت به معنای پذیرفتن ریاست و سلطه است. در ازدواج نیز، تمکین زن به شوهر عبارت از پذیرفتن ریاست مرد در خانواده و احترام به تصمیمات او در مسائل خانوادگی و همچنین مسائل زناشویی اوست. تمکین دارای دو نوع عام و خاص است.

انواع تمکین

تمکین همان طور که توضیح داده شد دارای دو نوع خاص و عام هست که در ادامه هر کدام را به طور کامل توضیح خواهیم داد:

تمکین عام

تمکین عام به معنای پذیرفتن مدیریت مرد در خانه و خانواده و پذیرش تصمیمات وی و اطاعت از اوست. این تصمیمات شامل مشخص کردن محل سکونت، نحوه ی ترتبیت فرزندان، تصمیم در خصوص مسائل مالی و… می شود.

اگر زن از تصمیم شوهر پیروی نکند و مثلا محل سکونت خود را تغییر دهد و به منزل دیگری بر خلاف میل شوهر اسباب کشی کند، زن ناشزه محسوب شده و در اصطلاح عدم تمکین عام کرده است. در این صورت مرد می تواند به او نفقه نپردازد.

تمکین خاص

تمکین خاص یعنی زن نیاز های جنسی ( متعارف و معقول) همسر خود را برآورده کرده و از برقراری رابطه جنسی با همسر خود اجتناب نکند. اگر اجتناب کند زن ناشزه حساب شده و به اصطلاح عدم تمکین خاص کرده است.

لازم به ذکر است که تحت شرایطی خاص زن مجبور به تمکین خاص نیست که یکی از این شرایط بیماری مقاربتی مرد است که ممکن است طی مقاربت به زن منتقل شود.

معنی تمکین

معنی تمکین

تمکین واژه ای است که از الزام و ملزوم بودن می آید. اصطلاحاتی که در حقوق و قانون حمایت از خانواده در ایران آمده است برگرفته از علوم فقهی است و در علوم فقهی تمکین به معنا و مفهوم اطلاعات و فرمانبری است.

تمکین در علوم فقهی در رابطه زناشویی دارای  دو معنا است.(یکی معنای عام و دیگری معنای خاص).

در تمکین عام زن باید از همسر خود اطاعت و حرف شنوی داشته باشد. در معنای خاص زن باید در روابط زناشویی نیز از همسر خود حرف شنوی داشته باشد. در ادامه مفهوم حق تمکین را برای شما توضیح خواهیم داد.

معنی عدم تمکین زن

همانطور که گفته شد تمکین جزء وظایف زناشویی است. این وظایف شامل هر دو(زن و مرد) می شود. عمل نکردن وظایف زن و مرد نسبت به یکدیگر از سوی هر کدام از آن ها آثار و نتایجی را در بر خواهد داشت.

معنی عدم تمکین زن یعنی عمل نکردن زوجه به وظایف زناشویی خواهد بود. مرد می تواند در صورتی که زن به وظایف زناشویی خود عمل نکند حکم ناشزگی زن را بگیرد. با ناشزه کردن زوجه از طرف مرد، زن نمی تواند حق و حقوقی مانند نفقه و نحله و.. را دریافت کند.

⚖️مرد می تواند از دادن نفقه به زن تا زمانی که تمکین نکند معاف باشد. حتی مرد می تواند با تقاضای ازدواج مجدد از دادگاه حکم ازدواج مجدد را دریافت کند.

با توجه به شرایط قانون مدنی حمایت از خانواده زن می تواند مشروعاَ و قانونی از تمکین کردن خودداری کند. با داشتن این شرایط زن ناشزه خوانده نخواهد شد. برای اطلاع از این شرایط موارد زیر را مطالعه بفرمایید.

شرایطی که ناشزه بودن زن رد می شود چیست؟

زن برای رد کردن حکم ناشزگی خود می تواند با داشتن شرایط زیر لغو کند. این شرایط عبارتند از:

• داشتن برگه پزشکی قانونی که اثبات کند زن رابطه زناشویی با مرد نداشته است.
• اگر مرد مبتلا به بیماری مقاربتی باشد و زن با اطلاع از این موضوع از رابطه جنسی با او امتناع می کند با اثبات آن می تواند رد ناشزگی کند.
• زن با داشتن دلیل ضروری برای خروج از منزل می تواند از ناشزه بودن در امان بماند.
• اثبات وجود ضرر جانی برای زن در صورتی که با ماندن در خانه مرد جانش در خطر است.

با اثبات موارد فوق زن می تواند ناشزگی و عدم تمکین را را رد کند.

حق تمکین چیست؟

تکلیفی که زوجین در زندگی زناشویی نسبت به یکدیگر دارند را تمکین می گویند. پس زن و شوهر نسبت به هم یا در مقابل هم حقی دارند که به آن حق تمکین می گویند.

حق تمکین تماماَ و کاملاَ مختص زن نیست و فقط زوجه وظیفه برای تمکین کردن از مرد خود ندارد. حق تمکین مختص مرد نیز است. مرد در مقابل همسر باید به حق و حقوقی که بر گردن دارد عمل کند. با عمل نکردن به این حق و حقوق زوجین هر کدام از نظر قانونی محکوم خوانده خواهند شد.

 پس، با عدم ادای حق و حقوق زن و شوهر نسبت به یکدیگر حق تمکین به وجود می آید و آن‌ها می تواند در مقابل این کار ضمانت‌های قانونی را اجرا و طرف مقابل را محکوم کنند.

تمکین مرد چیست؟

تمکین مرد به معنای تعهد به وظایف مرد نسبت به زن است. تعهد مرد به ارائه حقوق و توجه به نیازهای همسر در زمینه‌های مختلف در زندگی مشترک است.

اگر مرد به عنوان محرم تعهدات معاشرتی خود را به درستی انجام ندهد، ممکن است با پیامدهای حقوقی مواجه شود. این پیامدها شامل شکایت زن از مرد به دلیل عدم اجرای تعهدات، محکومیت مرد به پرداخت نفقه، و حتی در صورتی که رفتار مرد به طور جدی زندگی همسر را سخت کند، زن می تواند از دادگاه تقاضای عسروحرج کند و مرد را محکوم به طلاق کند.

بنابراین، تمکین مرد نه تنها به معنای تعهد به وظایف معاشرتی است بلکه اگر این تعهدات به درستی انجام نشود، می‌تواند به پیامدهای حقوقی جدی منجر گردد و در نهایت تاثیر مستقیمی بر زندگی خانوادگی داشته باشد.

عدم تمکین مرد به چه معناست؟

هنگامی که یک مرد به عنوان محرم به تعهداتی نسبت به زن خود ملزم می‌شود، باید وظایف خود را به دقت انجام دهد. عدم اجرای این تعهدات می‌تواند منجر به پیامدهای حقوقی گردد. در ادامه برخی از این پیامدهای حقوقی بررسی خواهد شد.

در صورتی که مرد تعهدات معاشرتی با همسر خود را به درستی انجام ندهد. زن می تواند از این موضوع شکایت کند. با شکایت کردن زن ، مرد را از نظر حقوقی ناشزه اعلام  خواهد شد. 

به عنوان مثال، اگر زن تمکین کند و مرد نفقه را پرداخت ننماید، او می‌تواند از مسیر قانونی شکایت کیفری را به دادگاه ارائه دهد و مرد را محکوم به حبس به مدت ۶ ماه تا ۲ سال کند.

ماده ۵۳ قانون مدنی نیز حاکمیت این امور را تأیید می‌کند؛ در صورت داشتن استطاعت مالی، مرد ملزم به پرداخت نفقه به زن و دیگر افراد تحت نفقه او است. عدم انجام این تعهد نیز می‌تواند به حبس تعزیری مدت ۶ ماه منجر شود.

اگر رفتار مرد به نحوی باشد که زن به سختی و اذیت بیفتد و ادامه زندگی برای او دشوار شود، زوجه می‌تواند با استناد به این موضوع از دادگاه حکم طلاق عسروحرج را درخواست کند. 

آزمایش عدم تمکین 

احتمالاً به این فکر کرده‌اید که در چه مواردی آزمایش عدم تمکین اجرا می‌شود؟ زمانی که مرد تصمیم به ارائه درخواست الزام به تمکین کاذب می‌گیرد و به صورت دروغین ادعا می‌کند که همسرش تمکین نکرده است و زن نیز ادعا می‌کند که مرد اتهام کاذب را علیه او مطرح کرده است، دادگاه ممکن است حکم آزمایش عدم تمکین صادر کند تا واقعیت تمکین یا عدم تمکین از طرف زوجه مشخص گردد.

برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله آزمایش عدم تمکین را مطالعه بفرمایید.

الزام به تمکین چیست؟

الزام به تمکین چیست؟

الزم به تمکین که عموما برای زن صورت می گیرد بدین معناست که زن متاهل باید به منزل شوهر خود بازگشته ، با او رابطه زناشویی برقرار کرده و از امر او سرپیچی نکند. اما در مورد خانمی که در دوران عقد است (یعنی باکره است) می تواند  در صورت دادخواست الزام به تمکین، از حق حبس خود استفاده کند و چون مهریه هنوز به صورت کامل پرداخت نشده، قاضی درخواست تمکین مرد را رد میکند.

سوالات قاضی در جلسه تمکین شامل چه مواردی می شود؟

قاضی سوالات زیادی در جلسه تمکین از هر دو طرف می پرسد که بیشتر جنبه ی چرایی دارد. یعنی بیشتر پیگیر دلایل عدم تمکین زن می شود. زن نیز باید تلاش کند تا در حد امکان دلایل موجهی برای عدم تمکین خود بیاورد تا قاضی را توجیه کند.

سوالاتی که قاضی از زن در جلسه تمکین می پرسد :

• اولین سوال قاضی از زن معمولا این سوال است که آیا موضوع عدم تمکین شما نسبت به شوهرتان صحت دارد؟
• دومین سوال که از زن پرسیده می شود این است که آیا از منزلی که شوهرتان مقرر کرده بدون رضایت وی نقل مکان کرده اید؟
•  سوال سوم نیز که از سوالات بسیار مهم محسوب می شود این است که ایا شوهرتان باعث عدم تمکین شما شده است؟ (یعنی زمینه عدم تمکین را شوهر فراهم کرده است یا خیر؟)
• سپس قاضی دلایلی که باعث عدم تمکین زن نسبت به شوهر شده را جویا می شود که بهتر است زن دلیل قانع کننده ای داشته باشد تا بتواند عدم تمکین خود را توجیه کند.

در جلسه تمکین قاضی ممکن است سوالات زیر را از مرد نیز بپرسد:

• آیا وضایف خود را در زمینه پرداخت نفقه به جا آورده است؟
• آیا یک منزل و مسکن برای ایجاد آسایش و راحتی همسر خود مهیا کرده است؟
• آیا تا کنون پیش آمده که همسر خود را کتک بزند؟

این موارد تنها تعدادی از سوالات قاضی در جلسه تمکین هستند و بسته به شرایط و مواردی که زن و شوهر در پرونده به آن استناد کرده اند، سوالات می تواند متفاوت باشد.

شرایط طلاق در صورت عدم تمکین زن

در صورت عدم تمکین زن بدون دلیل موجه مرد می تواند زن را طلاق دهد ولی باید مهریه او را تمام و کمال پرداخت کند. البته لازم به ذکر است که از آنجایی که در ایران حق طلاق برای مرد است، برای طلاق حتی نیازی به اثبات عدم تمکین همسر خود ندارد و می تواند هر زمان و به هر دلیلی همسر خود را طلاق دهد.

پیشنهاد می شود مطالعه کنید: حق طلاق

حق حبس چیست؟

حق حبس یک حق دو طرفه در هر گونه قرارداد می باشد که هر دو طرف می توانند از آن استفاده کنند و به این شرح است که هر طرف قرار داد می تواند انجام وظایف خود را منوط به شرطی کند که طرف مقابل باید آن را انجام دهد. با یک مثال ساده توضیح میدهیم :

فروشنده می تواند تحویل کالا را منوط به پرداخت هزینه ی آن از سمت خریدار کند و در عین حال خریدار نیز پرداخت هزینه ی کالا را منوط به دریافت آن از سمت فروشنده کند. به این ترتیب هر دو طرف قرارداد از حق حبس خود استفاده کرده و وظایف خود را به بعدا موکول می کنند.

حق حبس در ازدواج نیز به همین شکل است. زن می تواند از تمکین به شوهر خود اجتناب کرده و این موضوع را منوط به پرداخت مهریه توسط شوهر کند. بدین ترتیب تا شوهر مهریه را تمام و کمال پرداخت نکند نمیتواند از همسر خود درخواست تمکین کند.

نکات مهم و شرایط حق حبس

شرایط و نکات زیادی در مورد حق حبس وجود دارد که در ادامه توضیح خواهیم داد:

• اولین و مهمترین نکته این است که مهریه زن باید حال یا به اصطلاح عندالمطالبه باشد و اگر مدت دار باشد نمی تواند از حق حبس در خصوص مهریه استفاده کرده و از تمکین امتناع کند!
• دومین مورد این است که حتی در صورتی که مهریه توسط دادگاه قسط بندی شود زن می تواند تا زمان پرداخت کامل مهریه خود از حق حبس خود استفاده کرده و تمکین نکند.
• مورد بعدی این است که اگر مرد ثابت کند که هنگام عقد، زن با اطلاع از عدم توانایی مرد در توانایی مهریه با او ازدواج کرده، دیگر نمی تواند از حق حبس خود برای عدم تمکین استفاده کند. ( به این مورد حق حبس در صورت اعسار زوج نیز گفته می شود)

معنی عدم تمکین

نام دیگر عدم تمکین نشوز است. عدم تمکین یا نشوز به معنای عدم انجام وظایف زناشویی است که اگر از سمت زن صورت گیرد به آن زن ناشزه می گویند و اگر از سمت مرد صورت گیرد به آن ناشز گفته می شود. در صورت عدم تمکین زن و ناشزه شناخته شدن او، مرد می تواند به از پرداخت نفقه به او اجتناب کند.

مدارک لازم جهت اثبات عدم تمکین

از مهم ترین مدارکی که می توان برای اثبات عدم تمکین از آن استفاده کرد شهادت اطرافیان مبنی بر ترک منزل از سوی زن می باشد. از سوی دیگر ممکن است زن نیز در دادگاه به ترک منزل اقرار کند و یا به عدم تمکین خود اقرار کند.

البته لازم به ذکر است که اگر مرد قفل و کلید منزل را عوض کرده و ادعا کند که زن خانه را ترک کرده به راحتی قابل پیگیری است و برای مرد عواقب و پیگرد قانونی به همراه خواهد داشت.

شرایط طلاق در صورت عدم تمکین زن

همانطور که پیش تر هم اشاره کردیم ، مرد برای طلاق گرفتن نیازی به دلیل و یا اثبات موضوع خاصی ندارد و با داشتن حق طلاق می تواند هر زمان که بخواهد طلاق بگیرد. ولی موظف است تمام مهریه زن را به صورت تمام و کمال پرداخت کند. البته اگر توانایی مالی کافی برای پرداخت مهریه زن نداشته باشد می تواند درخواست اعسار کند.

پیشنهاد می شود بخوانید : اعسار چیست؟ نحوه تقسیط مهریه

مهریه زن در صورت عدم تمکین

مهریه زن تحت هر شرایطی حتی عدم تمکین و یا حتی خیانت وی به شوهرش، قابل پرداخت است و مرد موظف است آن را پرداخت کند.

موارد موجه عدم تمکین زوجه

موارد موجه زیادی برای عدم تمکین زوجه (زن) وجو دارد که مهترین آن ها عبارتند از : وجود بیماری مقاربتی در شوهر ، ضرر رساندن از نوع جانی، مالی و یا شرافتی توسط مرد به زن و اینکه حق تعیین مسکن با زن باشد.

آثار عدم تمکین زن

در صورتی که زن تمکین نکند، محکومیت کیفری برای او به دنبال نخواهد داشت و فقط آثار حقوقی دارد. بر خلاف مرد که اگر از وظایف خود سرباز زند و برای مثال در صورتی که مهریه و نفقه پرداخت نکند محکوم می شود، زن فقط از دریافت نفقه محروم می شود.

طبق ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی : هر گاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود.

تمکین صوری

در بسیاری از مواقع متاسفانه آقایان برای اجتناب از پرداخت نفقه و یا اذیت کردن خانم، به دروغ ادعا میکنند که خانم تمکین نمی کند. اما باید بدانید که این موضوع به راحتی قابل پیگیری، آزمایش و اثبات است.

دادخواست الزام به تمکین صوری

در بسیاری از موارد مرد به صورت صوری ادعا میکند که زن منزل را ترک کرده و تمکین نمیکند. در این صورت زن می تواند با آوردن شهود و استشهاد محلی اثبات کند که منزل را ترک نکرده و ادعای شوهر را مبنی بر عدم تمکین رد کند.

کلام آخر

بعد از خواندن این مقاله متوجه شدیم که عدم تمکین دو نوع خاص و عام دارد و زن در صورتی که تمکین نکند ، حق دریافت نفقه نیز ندارد. البته در صورتی که زن بتواند دلیل موجهی برای عدم تمکین خود بیاورد می تواند درخواست الزام به تمکین همسر خود را رد کند. در صورتی که در خصوص موضوع تمکین و یا عدم تمکین با هرگونه مشکل مواجه شدید ، می توانید با شماره 09121893808 تماس گرفته و از مشاوره وکلای مجرب گروه سداد بهره مند شوید.

سوالات متداول

تمکین چیست؟

تمکین در علوم فقهی در رابطه زناشویی دارای  دو معنا است.(یکی معنای عام و دیگری معنای خاص).

در تمکین عام زن باید از همسر خود اطاعت و حرف شنوی داشته باشد. در معنای خاص زن باید در روابط زناشویی نیز از همسر خود حرف شنوی داشته باشد. در ادامه مفهوم حق تمکین را برای شما توضیح خواهیم داد.

عدم تمکین به چه معناست؟

عدم تمکین یعنی انجام ندادن حق و حقوقی که زوجین نسبت به هم دارند.

عدم تمکین زن به چه معناست؟

در صورتی که زن نسبت به وظایف عام و خاص خود تمکین نکند مرد میتواند زن را محکوم به عدم تمکین کند و او را ناشزه نماید.

تمکین شامل چه مواردی می شود؟

تمکین عام خاص. در تمکین عام زن باید از همسر خود اطاعت و حرف شنوی داشته باشد و رسایت او را در خانه قبول کند. در معنای خاص زن باید در روابط زناشویی تمکین کند و حق و حقوق مرد را در روابط زناشویی برآورده کند.

معنی تمکین زن چیست؟

عدم تمکین عام یعنی سرپیچی کردن و نپذیرفتن ریاست شوهر در امور عادی خانواده و عدم تمکین خاص به معنی براورده نکردن نیاز جنسی شوهر توسط زن می باشد که در این صورت زن ناشزه محسوب می شود و اگر دلیل موجهی برای عدم تمکین نداشته باشد، نفقه به او تعلق نمیگیرد.

برای ثبت درخواست تمکین باید به کجا مراجعه کرد؟

باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی اقدام به ثبت دادخواست یا اظهارنامه کرد.

اگر زن تمکین نکند به او مهریه تعلق می گیرد؟

بله. مهریه زن تحت هر شرایطی حتی خیانت به شوهرش به او تعلق می گیرد و تحت هیچ شرایطی از وی سلب نمی شود. این مورد در مقاله به طور کامل توضیح داده شده است.

مواردی که زن مجاز به عدم تمکین می شود چیست؟

مبتلا بودن شوهر به بیماری مقاربتی ، اثبات ضرر رساندن جانی و یا مالی مرد به زن، همچنین در صورتیکه حق تعیین مسکن با زن باشد. که در مقاله به طور کامل توضیح داده شده است.

 آیا زن می تواند به دلیل عدم علاقه به شوهر تمکین نکند؟

عدم علاقه دلیل موجهی برای عدم تمکین نیست و البته هیچ قانونی زن را مجبور به تمکین نمی کند و عدم تمکین حتی بدون دلیل موجه شرایط خاص خود را دارد که در مقاله به صورت کامل توضیح داده شده است.

آیا در صورتی که زن دلیل موجهی برای عدم تمکین از شوهر داشته باشد می تواند از تمکین خودداری نماید؟

بله می تواند. موارد موجه برای عدم تمکین نیز در مقاله به صورت کامل لیست شده است.